List św. Pawła do Efezjan
Parafraza
Tłumaczenie J. Grzybowski, P. Werwiński, na podstawie greckiego tekstu C. High
1 Paweł, z woli Boga wysłannik Jezusa Chrystusa, pozdrawia świętych, czyli wierzących w Jezusa Chrystusa.
2 Przesyłam wam życzenia łaskawości i pokoju od Boga, naszego Ojca i Pana Jezusa Chrystusa.
3 Niech będzie wychwalany Bóg i Ojciec naszego Pana Jezusa Chrystusa,
który obdarzył nas przez Chrystusa wszystkimi duchowymi dobrami,
4 bo przed stworzeniem świata wybrał nas dla siebie,
abyśmy byli niewinni i bez zarzutu wobec Niego,
czyli Tego, który z miłości 5 przeznaczył nas dla siebie, abyśmy się stali Jego synami dzięki Jezusowi Chrystusowi, bo to jest zgodne z Jego pragnieniem 6 i wspaniałością Jego osoby, przejawiającą się w tej wielkiej życzliwości, którą nas obdarzył dzięki umiłowanemu Synowi;
7 dzięki Jego krwi zostaliśmy uwolnieni od kary i darowano nam nieprawości, zgodnie z Jego ogromną życzliwością,
8 z powodu której również napełnił nas wszelką mądrością i zrozumieniem
9 przez to, że ujawnił nam ukrytą wcześniej swoją wolę, żeby zgodnie z cudownym swoim zamiarem
10 spełnić ją w zaplanowanym czasie
i zjednoczyć w Chrystusie wszystko to, co widzialne i to, co niewidzialne;
11 dzięki Niemu zostaliśmy wybrani
zgodnie z wcześniejszą decyzją tego, który zawsze działa zgodnie ze swoją wolą i pragnieniem,
12 abyśmy mieli udział w Jego wspaniałości, my którzy już zaufaliśmy Chrystusowi;
13 dzięki Niemu i wy,
kiedy usłyszeliście słowo prawdy, wiadomość o waszym zbawieniu,
kiedy uwierzyliście
dzięki Niemu zostaliście opieczętowani obiecanym Duchem świętym,
14 który jest zadatkiem naszego dziedzictwa, abyśmy zostali nabyci na własność, dla Jego przeogromnej chwały.
15 Dlatego też ja,
kiedy usłyszałem o wierze w Pana Jezusa, waszej i wszystkich wybranych przez Boga,
16 nie przestaję dziękować za was i pamiętać o was w moich modlitwach o to,
17 aby Bóg Pana Jezusa, wspaniały Ojciec, dał wam duchową mądrość, abyście Go odkryli i poznali;
18 On jest tym, który oświeca oczy waszych serc, abyście wiedzieli
czego się spodziewać z powodu waszego powołania
i jak pełne wspaniałości jest dziedzictwo, które od Niego otrzymują wybrani,
19 i jaki jest ogrom wielkości Jego mocy ukazanej nam,
którzy uwierzyliśmy, bo zobaczyliśmy jak potężnie działa Jego moc,
20 którą przejawił wobec Chrystusa
przywracając Go do życia
i umieścił Go na najwyższym miejscu w świecie nadprzyrodzonym 21 ponad wszelkimi zwierzchnościami, władzami, mocami i panowaniem
oraz ponad wszelkimi istotami wzywanymi nie tylko obecnie, ale i w przyszłości.
22 I wszystko poddał pod Jego stopy.
I uczynił Go głową nad całą społecznością Bożą,
23 która jest Jego ciałem,
napełnionym Jego obecnością, to jest Tego, który wszystko wszystkim napełnia.
2 Natomiast was – martwych z powodu waszych niegodziwości i żądz,
2 wśród których żyliście zgodnie ze złym wzorem obecnego świata
pod wpływem władcy świata ciemności,
to jest ducha działającego teraz wśród ludzi nieposłusznych Bogu,
3 wśród których i my postępowaliśmy zgodnie z żądzami naszego ciała,
spełniając pragnienia ciała i jego zmysłów,
i dlatego sami zasługiwaliśmy na gniew tak, jak inni –
4 właśnie Bóg,
bogaty w miłosierdzie przez swoją obfitą miłość, którą nas umiłował,
5 i to nas, martwych z powodu niegodziwości i żądz,
przywrócił razem, was i nas,
do życia w łączności z Chrystusem – dzięki Jego życzliwości jesteście zbawieni –
6 I razem ożywił i wyniósł do przebywania w świecie duchowym w łączności z Chrystusem Jezusem,
7 żeby dzięki Chrystusowi Jezusowi okazać w nadchodzących czasach przeogromne bogactwo Jego życzliwości, wypływającej z dobroci wobec nas.
8 Dzięki Jego życzliwości jesteście zbawieni przez wiarę.
Nie dzięki sobie.
– To jest dar od Boga – 9 nie dzięki uczynkom, żeby nikt się nie przechwalał.
10 Zostaliśmy przez Niego stworzeni
do bliskości z Chrystusem Jezusem, do życia obfitującego w dobre uczynki,
które Bóg przygotował, abyśmy je spełniali.
11 P a m i ę t a j c i e, że kiedyś wy, z pochodzenia nie-Żydzi,
nazywani nieobrzezanymi przez tych, którzy nazywają się obrzezanymi dzięki obrzezaniu dokonanemu na ciele,
że byliście w tamtym czasie bez Chrystusa, oddzieleni od ludu Izraela i obcy przymierzom obietnicy,
nie mający nadziei ani Boga na tym świecie,
13 teraz zaś w Chrystusie Jezusie wy, którzy kiedyś byliście daleko,
staliście się bliscy, dzięki krwi Chrystusa.
14 On jest naszym pokojem, ten, który z nas i was uczynił jedno
i zburzył oddzielający mur,
zniósł wrogość w swoim ciele (zgromadzeniu wierzących) 15 i unieważnił prawo przykazań i nakazów,
aby z tych dwóch grup stworzyć w sobie jednego nowego człowieka,
jednając obie strony,
16 i połączył nas i was w jedno ciało dla Boga przez krzyż, po uśmierceniu tej wrogości przez swoją śmierć.
17 I przyszedłszy
ogłosił pokój wam, będącym daleko, i pokój nam, będącym blisko,
18 bo przez Niego my i wy mamy dostęp w jednym Duchu do Ojca.
19 Teraz zaś już nie jesteście cudzoziemcami ani obcymi przybyszami,
ale jesteście współobywatelami wybranych i domownikami Boga,
20 zbudowani na fundamencie wysłanników i proroków,
którego kamieniem węgielnym jest Chrystus Jezus,
21 dzięki któremu cała budowla zespalana rośnie, aby stanowić świętą świątynię dla Pana
22 dzięki któremu także wy jesteście budowani aby być mieszkaniem Chrystusa przez Ducha.
3 Dlatego ja, Paweł, z powodu was nie-Żydów jestem więźniem Chrystusa Jezusa.
2 Przecież usłyszeliście o zadaniu, które Bóg, jako wyraz swojej życzliwości,
powierzył mi wobec was.
3 To znaczy zgodnie z objawieniem została mi ujawniona ta tajemnica,
o której krótko już wam pisałem.
4 Czytając o niej możecie pojąć moje rozumienie tajemnicy Chrystusa,
5 która w minionych pokoleniach nie została w pełni wyjawiona ludziom
tak, jak teraz przez Ducha została odsłonięta przed Jego wybranymi wysłannikami i prorokami,
6 że oto nie-Żydzi są współdziedzicami i współczłonkami ciała i współodbiorcami obietnicy Chrystusa Jezusa zgodnie z treścią wiadomości,
7 której sługą stałem się dzięki życzliwości Boga,
okazanej mi stosownie do Jego przeogromnej mocy.
8 Oto mnie, najmniejszemu ze wszystkich wierzących, został dany przywilej
ogłoszenia nie-Żydom wiadomości o niepojętym bogactwie Chrystusa
9 i ujawnienia wszystkim treści tej tajemnicy,
która była od wieków znana Bogu,
a dotąd ukryta przed całym stworzeniem,
10 a mianowicie żeby teraz, dzięki społeczności wierzących, została odkryta przed zwierzchnościami i władzami świata duchowego,
ta zdumiewająca mądrość Boga, 11 wyrażająca się w jego odwiecznym planie odnośnie do Chrystusa Jezusa naszego Pana,
12 że dzięki Niemu, przez wiarę w Niego, mamy śmiały i ufny przystęp do Boga.
13 Toteż proszę, abyście się nie zniechęcali prześladowaniami, które za was znoszę,
a które są waszą chlubą.
14 A teraz padam na kolana przed Ojcem
15 od którego pochodzą wszyscy ludzie i wszystkie istoty duchowe,
16 a który ma nieskończone zasoby,
aby dał wam dużo wewnętrznej siły przez swojego Ducha
17 i napełnił wasze serca obecnością Chrystusa dzięki wierze,,
bo jesteście zakorzenieni i ugruntowani w miłości,
18 abyście pojęli ze wszystkimi wierzącymi,
jaka jest szerokość i długość i wysokość i głębokość [1]
19 i poznali przewyższającą wszelką wiedzę miłość Chrystusa,
abyście zostali napełnieni całą pełnią Boga,
20 a Temu, który może uczynić wszystko obficiej niż to
o co prosimy czy rozumiemy, dzięki mocy działającej w nas,
21 Jemu niech będzie oddana cześć w społeczności Bożej ze względu na Chrystusa Jezusa we wszystkich pokoleniach po wszystkie czasy. Niech tak się stanie.
4 Wobec tego wzywam was ja, jako więzień Pana, abyście postępowali w sposób zgodny z tym powołaniem, do którego zostaliście wezwani.
2 Bądźcie więc skromni, łagodni, cierpliwi i pełni miłości wobec siebie,
3 starając się zachować jedność ducha, dzięki pokojowi, który was połączył.
4 Przecież jest jedno Ciało[2] i jeden Duch,
podobnie zostaliście wezwani do jednej nadziei właściwej waszemu powołaniu.
5 Jeden jest Pan, jedna wiara[3], jeden chrzest[4].
6 Jeden jest Bóg i Ojciec wszystkich,
który jest ponad wszystkimi, działa poprzez wszystkich i jest we wszystkich.
7 I każdego jednego z nas Chrystus hojnie obdarował swoimi darami.
8 Przecież psalmista mówi, że[5]:
„po wejściu na górę schwytał jeńców i rozdał ludziom dary”[6],
9 A ten, kto wszedł na górę, czyż nie jest
również tym, który wcześniej zszedł do niższych części ziemi?
10 A ten, który zszedł, sam jest też tym, który wszedł ponad wszystkie niebiosa,
żeby wszystko napełnić[7].
11 Również On dał nam w darze zarówno wysłanników, jak i proroków, ewangelizatorów, pasterzy i nauczycieli,
12 w celu przygotowania wierzących do pomocy ludziom w budowaniu ciała Chrystusa,
13 aż wszyscy osiągną jedność w wierze i zrozumieniu Syna Bożego, stając się ludźmi dojrzałymi, mającymi głęboką więź z Chrystusem,
14 abyśmy już nie byli niemowlętami rzucanymi przez fale i unoszonymi przez każdy podmuch nauczania pochodzącego od ludzi przebiegłych w zwodzeniu i prowadzeniu na bezdroża błędu,
15 lecz abyśmy wszyscy, mówiąc prawdę w miłości, rozwijali nasza więź z Nim,
który jest głową, z Chrystusem,
16 dzięki któremu całe ciało, ze wszystkimi członkami, w sposób właściwy dla każdego[8] łączonymi i spajanymi przez wspomagające więzy, jest budowane w miłości.
17 Dlatego więc wzywam was i domagam się od was ze względu na Pana,
żebyście już dłużej nie postępowali
tak jak nie-Żydzi, którzy żyjąc zgodnie ze swoim bezużytecznym rozumem,
18 umysłem pogrążyli się w ciemności,
oddzielili się od życia Bożego na skutek niewiedzy, spowodowanej zatwardziałością ich serc,
19 którzy stracili wrażliwość moralną i oddali się niemoralnemu życiu zachłannie popełniając ohydne czyny.
20 Wy zaś nie tego nauczyliście się od Chrystusa,
21 ale usłyszeliście o Nim i zostaliście pouczeni przez Niego,
że, zgodnie z Jego autentyczną nauką,
22 macie uśmiercić dawnego człowieka z jego wcześniejszym sposobem życia,
ulegającego zepsuciu przez zwodnicze pożądliwości,
23 i odnawiać wasz umysł przy pomocy Ducha
24 i żyć życiem nowego człowieka,
stworzonego przez Boga dla sprawiedliwości i prawdziwej pobożności.
25 Tak więc odrzucając kłamstwo, n i e c h każdy z was m ó w i prawdę drugiemu,
bo jesteśmy członkami jednego Ciała.
26 O b u r z a j c i e s i ę, ale n i e k r z y w d ź c i e.
N i e t r w a j c i e w zagniewaniu,
27 aby diabeł n i e p r z e j ą ł nad wami kontroli.
28 Kto wcześniej kradł, n i e c h już n i e k r a d n i e,
ale lepiej n i e c h z a r a b i a, wytrwale pracując własnymi rękami,
żeby miał się czym dzielić z tymi, którzy są w potrzebie.
29 N i e c h z waszych ust n i e w y c h o d z ą żadne słowa niszczące,
ale tylko szlachetne, służące zbudowaniu,
aby przynosiły korzyść słuchającym.
30 N i e s p r a w i a j c i e p r z y k r o ś c i Duchowi świętemu danemu nam przez Boga
jako znak przynależności do Niego aż do dnia odkupienia.
31 U s u ń c i e spośród siebie wszelką gorycz, oburzenie, gniew, krzykliwość, zniewagę oraz wszelkie zło.
32 O k a z u j c i e jeden drugiemu szlachetność i miłosierdzie, przebaczając
tak, jak też Bóg dzięki Chrystusowi wam przebaczył.
5 S t a w a j c i e s i ę naśladowcami Boga, skoro jesteście Jego ukochanymi dziećmi
2 P o s t ę p u j c i e z miłością
tak jak Chrystus, który was pokochał
i złożył siebie Bogu jako dar oraz miłą ofiarę za was.
3 O seksie pozamałżeńskim i jakiejkolwiek nieczystości seksualnej czy chciwości n i e c h nawet m o w y n i e b ę d z i e wśród was,
tak jak jest właściwe dla tych, którzy należą do Boga.
4 Ani o bezwstydzie, nieprzyzwoitej mowie czy szyderstwie,
które też są nieodpowiednie.
Przeciwnie, n i e c h z a p a n u j e wdzięczność,
5 bo przecież już to wiecie,
że nikt kto współżyje poza małżeństwem ani kto żyje niemoralnie, ani chciwiec,
którego Bogiem są pieniądze,
nie będzie miał udziału w królestwie Chrystusa i Boga.
6 W tych sprawach n i e c h nikt was n i e o s z u k u j e pustymi słowami,
bo te rzeczy sprowadzają gniew Boga na ludzi nieposłusznych
7 N i e s t a w a j c i e s i ę ich wspólnikami,
8 bo już kiedyś byliście ciemnością,
ale teraz jesteście światłością dzięki Panu.
P o s t ę p u j c i e jak ci, co żyją w światłości,
9 bo owocem światłości jest każde dobro, uczciwe postępowanie i mówienie prawdy,
10 zawsze badając co podoba się Panu.
11 N i e m i e j c i e u d z i a ł u w bezużytecznych uczynkach ciemności,
przeciwnie d e m a s k u j c i e je.
12 A o rzeczach, których dopuszczają się w ukryciu w s t y d nawet mówić.
13 Natomiast wszystko wydobyte na światło
staje się widoczne,
14 a wszystko co widoczne jest światłem[9].
Dlatego się mówi:
„Z b u d ź s i ę który śpisz i p o w s t a ń z martwych
a zajaśnieje ci Chrystus.”
15 U w a ż a j c i e jak postępujecie,
nie jak niemądrzy ale jak mądrzy,
16 dobrze wykorzystując obecną chwilę,
bo czasy są złe.
17 Dlatego n i e b ą d ź c i e bezmyślni,
ale b a d a j c i e co jest wolą naszego Pana.
18 N i e u p i j a j c i e s i ę winem,
bo to prowadzi do niemoralności,
ale n a p e ł n i a j c i e s i ę Duchem,
19 zwracając się do siebie psalmami i hymnami i pieśniami,
śpiewając i uwielbiając Pana w waszych sercach,
20 dziękując zawsze za wszystko w imieniu Pana naszego Jezusa Chrystusa Bogu Ojcu,
21 będąc posłuszni sobie nawzajem w bojaźni[10] Chrystusowej.
22 Żony powinny być posłuszne swoim mężom jak Panu,
23 ponieważ mąż jest głową żony, tak jak Chrystus jest głową społeczności wierzących.
On jest Zbawcą ciała (społeczności wierzących),
24 ale społeczność jest podporządkowana Chrystusowi.
Tak też żony niech słuchają mężów we wszystkim.
25 Mężowie k o c h a j c i e żony
tak, jak Chrystus ukochał społeczność wierzących
i złożył samego siebie w ofierze za nią,
26 żeby ją sobie przygotować
przez oczyszczenie wodną kąpielą w słowie[11],
27 żeby postawić obok siebie tę wspaniałą społeczność,
nie mającą skazy ani zmarszczki, ani niczego podobnego,
ale doskonałą i bez zarzutu.
28 Mężowie tak powinni kochać swoje żony jak własne ciało.
Kto kocha swoją żonę, siebie samego kocha.
29 Bo nikt nigdy nie odnosi się do swojego ciała z nienawiścią,
ale je karmi i pielęgnuje,
tak jak Chrystus karmi i pielęgnuje społeczność wierzących,
30 ponieważ jesteśmy członkami Jego ciała.
31 „Dlatego człowiek opuści ojca i matkę
i połączy się ze swoją żoną
i dwoje staną się jednym ciałem”.
32 To jest wielka tajemnica.
A ja mówię o Chrystusie i społeczności wierzących,
33 w każdym razie n i e c h każdy z was tak k o c h a swoją żonę, jak siebie samego.
A żona niech szanuje męża.
6 Dzieci b ą d ź c i e p o s ł u s z n e swoim rodzicom
bo to jest właściwe.
2 O k a z u j s z a c u n e k swojemu ojcu i matce.
To jest pierwsze przykazanie z obietnicą:
3 żeby ci się powodziło i żebyś długo żył na ziemi.
4 A ojcowie n i e p r o w o k u j c i e d o g n i e w u swoich dzieci,
ale w y c h o w u j c i e je w posłuszeństwie i nauczaniu Pana.
5 Słudzy b ą d ź c i e p o s ł u s z n i swoim doczesnym panom z wielkim szacunkiem, w prostocie serca, jak Chrystusowi.
6 Służcie nie na pokaz, jak ci co chcą pochwały,
ale jak słudzy Chrystusa, którzy wypełniają wolę Bożą z serca,
7 z chęcią, służąc jak Panu, a nie jak ludziom,
8 wiedząc, że każdy, kto uczyni cokolwiek dobrego,
zostanie nagrodzony przez Pana niezależnie od tego, czy jest niewolnikiem czy wolnym.
9 A panowie, podobnie p o s t ę p u j c i e wobec nich,
rezygnując z gróźb, wiedząc,
że tak oni jak i wy macie Pana w niebie,
a ten nie ma względu na osoby.
10 Na koniec u m a c n i a j c i e s i ę czerpiąc siły od Pana, z Jego wielkiej mocy.
11 U z b r ó j c i e s i ę w cały arsenał Boży,
żebyście potrafili stawić czoło podstępnym atakom diabła,
12 bo nie walczycie po prostu z ludźmi,
ale ze złymi mocami, z władzami,
z władcami świata ciemności,
z duchowymi siłami zła ze świata niematerialnego.
13 Dlatego z a ł ó ż c i e pełne Boże uzbrojenie,
abyście się mogli przeciwstawić w czasie ataku zła
i przetrwać wszystko i obronić się.
14 S t a ń c i e do walki zapinając na biodrach pas prawdy
i wkładając pancerz sprawiedliwości,
15 zakładając buty, którymi jest gotowość głoszenia wiadomości o pokoju,
16 cały czas osłaniając się tarczą wiary,
przy pomocy której będziecie mogli zgasić wszystkie zapalone strzały złego.
17 W e ź c i e hełm zbawienia i miecz Ducha, czyli słowo Boże,
18 czyńcie to wśród próśb i błagań zanoszonych w każdym czasie w łączności z Duchem
i wraz z Nim zabiegając z całą gorliwością i błaganiem o wszystkich wierzących.
19 I m ó d l c i e s i ę też o mnie, żeby, gdy otworzę usta,
dane mi było słowo do odważnego ogłaszania tajemnicy,
20 co robię jako więzień,
żebym ją tak szeroko rozgłaszał jak powinienem.
21 A żebyście i wy wiedzieli co u mnie słychać i jakie działania podejmuję,
wszystko to przekaże wam Tychik, nasz ukochany brat i wierny sługa Pana,
22 którego posłałem do was właśnie w tym celu,
abyście się dowiedzieli co u nas i żeby dodał otuchy waszym sercom.
23 Przesyłam wam bracia życzenia pokoju, miłości i wiary od Boga Ojca i Pana Jezusa Chrystusa.
24 Niech Boża łaskawość otacza wszystkich, którzy wytrwale kochają naszego Pana Jezusa Chrystusa.
————————————————————
SŁOWNICZEK
Wysłannik (Apostolos 1,1; 2,20; 3,5; 4,11) Osoba posłana ze zbawczą wiadomością od Jezusa, której Jezus udzielił pełnomocnictwa do reprezentowania Go.
Wiadomość (Euaggelion 1,13; 3,6; 6,15; 6,19) Wiadomość o zbawieniu dokonanym przez Chrystusa, a które jest dostępne dla każdego, kto Jemu zaufa. Ta wiadomość jest ogłaszana przez wysłanników, w niej należy trwać i uważać, żeby nie uległa zniekształceniu.
Życzliwość (Charis 1,2.6.7; 2,5,7,8; 3,2.7.8; 4,7.29; 6,24) Życzliwość Boga względem zdeprawowanego człowieka, która przejawia się przez zastępczą śmierć Chrystusa za przestępstwa ludzi, w przebaczeniu i powołaniu do bliskiej więzi z Bogiem.
Społeczność (Ekklesia 1,22; 3,10.21.23.24.25.27.29.32) Społeczność to grupa lub ogół uczniów Chrystusa regularnie zbierająca się w celu modlitwy i czytania Pisma Świętego.
Żyd Członek narodu wybranego przez Boga w celu objawienia się ludzkości i zbawienia jej. To słowo należy rozumieć w Nowym Testamencie w znaczeniu etnicznym, czyli przynależności do danego narodu.
Duch W zestawieniu z naturą oznacza myśli, pragnienia i skłonności człowieka, wlane w serce człowieka przez Ducha Świętego.
Zbawienie (Soterion 6,17; Sodzo – zbawić – 2,5.8; Soter – Zbawiciel – 5,23) W Liście do Efezjan to ratunek od wiecznego potępienia i otrzymanie życia wiecznego, które doświadcza człowiek w momencie uwierzenia w Chrystusa.
Tajemnica (Mysterion 1,9; 3,3.4.9; 5,32; 6,19) To ważna prawda wiary sygnalizowana w Starym Testamencie, a jasno przedstawiona w Nowym Testamencie i od tego momentu już nie będąca tajemnicą.
Wiara, wiara w Jezusa Chrystusa Złożenie zaufania w Chrystusie, który przez swoją śmierć uwolnił nas od winy; wiara, której oczekuje Chrystus.
Wytyczne, którymi kierowaliśmy się przy przygotowaniu tego tekstu:
Chcieliśmy, żeby ten tekst był zrozumiały dla ludzi, którym obce jest słownictwo religijne, dlatego unikaliśmy takich słów jak np.: kościół, apostoł, anioł, ewangelia, usprawiedliwienie, grzech, łaska, błogosławieństwo.
Pozostawiliśmy jednak takie słowa jak np.: Jezus, Chrystus, Bóg, obrzezanie, Duch, chrzest.
Akapity odpowiadają zdaniom w greckim oryginale. Wytłuszczoną czcionką zaznaczyliśmy główne czasowniki, to znaczy te orzeczenia, które nie znajdują się w zdaniach podrzędnych. Rozstrzeloną czcionką są te z nich, które po grecku są w trybie rozkazującym. Uważamy, że w ten sposób ten tekst będzie lepiej zrozumiały.
Jerzy Grzybowski i Piotr Werwiński na podstawie greckiego tekstu opracowanego przez Carla Higha.
03-2025
[1] Chodzi to o ogrom miłości Chrystusa wyrażonej w czynie zbawczym
[2] Społeczność wierzących obejmująca również Chrystusa
[3] akt wiary – zawierzenie Chrystusowi
[4] inicjacja chrześcijańska lub zmiana tożsamości, wszyscy jesteśmy współobywatelami
[5] Paweł przypisuje działania z wersetów 8-10 Chrystusowi, „wszedł” w w. 8,9 i 10 może oznaczać zmartwychwstanie lub wniebowstąpienie, „zszedł” w w. 9 i 10 oznacza wcielenie lub śmierć
[6] Psalm 68,19
[7] Efezjan 1,23
[8] ‘na miarę każdego’ – ciało jest wspólne, głowa jest wspólna, ale każdy z nas ma inną rolę, jak różne członki w ciele
[9] Tutaj chodzi o przemianę, nawet zła rzecz wydobyta na światło, prowadzi do dobrej przemiany
[10] W bojaźni Chrystusowej = ze względu na respekt wobec Chrystusa
[11] Chrzest – ceremonialne zanurzenie w wodzie jako obraz obmycia z brudu